W tym roku Bytomskie Przedsiębiorstwo Komunalne Sp. z o.o. obchodziło jubileusz 30-lecia. BPK powstało w wyniku przekształcenia Miejskiego Przedsiębiorstwa Techniki Sanitarnej w Bytomiu w jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Po przejęciu Miejskiego Zarządu Gospodarki Komunalnej BPK stało się jedyną Spółką w Bytomiu zarządzającą gospodarką komunalną. Od stycznia 1994 r. Bytomskie Przedsiębiorstwo Komunalne swoim zakresem objęło dystrybucję wody i jej sprzedaż, a także odbiór i oczyszczanie ścieków oraz administrowanie i nadzór nad siecią wodociągowo-kanalizacyjną. Dzisiaj Spółka dostarcza wodę dla całego miasta.
Pierwsze systemy centralnego zaopatrzenia w wodę
Historia wodociągów w Bytomiu zaczyna się jednak znacznie wcześniej. Pierwsze systemy centralnego zaopatrzenia miasta w wodę istniały już pod koniec XVII wieku. Istnienie najstarszych wodociągów zostało potwierdzone badaniami archeologicznymi. W 1970 r. natrafiono na fragment drewnianego rurociągu w północno-wschodnim narożniku Rynku. W 1985 r. natomiast na skrzyżowaniu ulic Jainty i Piekarskiej odkryto drewniany wodociąg biegnący wzdłuż ul. Piekarskiej. W 1825 r. na terenie Bytomia znajdowały się cztery studnie publiczne i kilkanaście prywatnych. Ówczesny system wodociągowy składał się z drewnianych rur doprowadzających wodę do zbiorników zlokalizowanych na publicznych placach i ulicach tzw. kaszt, z których każdy mieszkaniec mógł czerpać wodę. Poza tym znaczna część bytomian korzystała ze studni zarówno publicznych, jak i prywatnych. W 1850 r. miasto zawarło umowę na zaopatrzenie w wodę z kopalnią. W 1852 r. wybudowano nowy wodociąg łączący kopalnię „Theresia” ze stajnią garnizonową znajdującą się na obecnym placu Kościuszki, na którym dziś swoją siedzibę ma BPK. Na tamten czas woda była dobrem niezwykle cennym. Z powodu prowadzonej w pobliżu działalności górniczej większość studni miejskich wyschło. W 1853 r. miasto zdecydowało się na budowę nowego zbiornika wodnego na dzisiejszym placu Grunwaldzkim. Wówczas miejskimi wodociągami zarządzał rurmistrz Peter Sorichta. Sześć lat później miasto wybudowało zbiornik wodny na Przedmieściu Piekarskim, do którego doprowadzono miejski wodociąg.
Własny zakład wodociągowy
Dynamiczny wzrost ludności zamieszkującej Bytom sprawił, że naturalne źródła wody znajdujące się w najbliższej okolicy przestały być wystarczające. W odpowiedzi na pojawiające się problemy władze miejskie w 1858 r. zdecydowały się na zainstalowanie własnego ujęcia wody z maszyna parową, a w 1862 r. podjęto decyzję o uniezależnieniu się od dostaw wody z kopalni i wybudowaniu własnego zakładu wodociągowego. Projekt całego założenia wykonał w lipcu 1863 r. Franz Thometzek. Zdecydowano się, aby do budowy wodociągu posłużyć się rurami żeliwnymi, co w stosunku do dotychczasowych drewnianych wodociągów, było znaczącym postępem. Prace nad budową szybu rozpoczęły się w listopadzie 1864 r. W styczniu 1865 r. okazało się, że od głębokości ok. 5,2 m do głębionego szybu dostaje się woda. Wykonano więc próbny odwiert do ok. 20 m. Zalewanie szybu zmusiło władze miasta do rozważenia zakupu pompy parowej do odwadniania. W styczniu 1866 r. miasto zakupiło wysokociśnieniową maszynę parową służącą do pompowania wody do sieci miejskiej. We wrześniu 1866 r. miasto zawarło umowę na budowę zakładu wodociągowego. Układanie i uszczelnianie rur żeliwnych rozpoczęto w czerwcu 1867 r. Już po miesiącu rurociąg ułożony był aż do ul. Krakowskiej, a dwa miesiące później do ul. Gliwickiej. W listopadzie 1868 r. wszystkie rury były już gotowe, jednak nie były one jeszcze napełnione wodą. Budowa studni głębinowej w formie szybu głębionego metodą górniczą okazała się nienajlepszym rozwiązaniem. Problem niedostatecznej ilości wody wrócił już po kilku latach. W 1874 r. władze miejskie ponownie podjęły rozmowy z kopalnią, która w efekcie zobowiązała się dostarczać wodę do Bytomia. W 1874 r. rozpoczęto też budowę nowego ujęcia wody. W latach siedemdziesiątych XIX wieku wzrost zaludnienia okręgu przemysłowego Górnego Śląska spowodował, że wody brakowało coraz bardziej. Z tego powodu w 1878 r. na rządowe zlecenie rozpoczęto prace nad projektem systemu wodociągowego zaopatrującego cały okręg. Kilka lat później Bytom został do niego włączony. W 1904 r. połączono wodociągi państwowe, a zarząd nad nimi objęła dyrekcja górnicza w Zabrzu. Wszystkie gminy i zakłady przemysłowe korzystające z wodociągu miały być traktowane tak samo, a woda sprzedawana była każdemu odbiorcy po jednolitej cenie. Zawarte wówczas umowy obowiązywały praktycznie aż do 1945 r.
Racjonalne korzystanie z wody – temat wciąż aktualny
Dziś Bytom, podobnie jak inne miasta w Polsce, nie ma problemów z zaopatrywaniem mieszkańców w wodę. Mając jednak w pamięci wydarzenia historyczne oraz zważając na fakt, że zasoby wodne na świecie ciągle się kurczą zrównoważony sposób korzystania z wody to niezwykle pilny problem, któremu wszyscy musimy poświęcać wiele uwagi.
